Empowering Persons with Disabilities

Empowering Persons with Disabilities: প্ৰতিবন্ধী ব্যক্তিক সবলীকৰণ কৰা।

পৰিচয় আৰু সত্তা হিচাপে অক্ষমতা একাধিক দুৰ্বলতাৰ সংযোগস্থলক সূচায় — সামাজিক, অৰ্থনৈতিক আৰু লিংগ — য'ত সমতাৰ বাবে কাৰ্য্যৰ ধাৰণা প্ৰস্তুত কৰাৰ সময়ত প্ৰতিটো দিশকে সযতনে বিবেচনা কৰাৰ প্ৰয়োজন হয়।

বিশ্বজুৰি ১৩ বিলিয়ন লোকে কোনো ধৰণৰ অক্ষমতাৰ সৈতে জীয়াই আছে। ইয়াৰে ৮০% উন্নয়নশীল দেশত বাস কৰে; ইয়াৰ উপৰিও ইয়াৰে ৭০% গ্ৰাম্য অঞ্চলত বাস কৰে।

ভাৰতত অক্ষমতাৰ সংজ্ঞা কি?

প্ৰতিবন্ধী ব্যক্তিৰ অধিকাৰ আইন ২০১৬ অনুসৰি অক্ষম ব্যক্তি হ’ল এনে এজন ব্যক্তি যাৰ দীৰ্ঘদিনীয়া অক্ষমতা থাকে যিয়ে তেওঁলোকৰ শাৰীৰিক, মানসিক, বৌদ্ধিক বা সংবেদনশীল ক্ষমতাত প্ৰভাৱ পেলায়।

এই অক্ষমতাই তেওঁলোকক সমাজত সম্পূৰ্ণৰূপে আৰু ফলপ্ৰসূভাৱে অংশগ্ৰহণ কৰিবলৈ বাধা দিয়ে।

অক্ষমতাৰ মূল চাৰিটা শ্ৰেণী হ’ল-

আচৰণগত বা আৱেগিক

সংবেদনশীল বিকাৰ

শাৰীৰিক

উন্নয়নমূলক

(Behavioural or emotional

Sensory impaired disorders

Physical

Developmental)

ভাৰতত অক্ষমতাৰ অৱস্থা কি?

বিশ্ব বেংকৰ তথ্য অনুসৰি ভাৰতৰ ৫–৮% জনসংখ্যা বিশেষভাৱে সক্ষম। এন এছ এছ অ’ৰ অনুমান অনুসৰি ২.২% জনসংখ্যা অক্ষম। এন এফ এইচ এছ-৫ সমীক্ষা (২০১৯–২১)ত দেখা গৈছে যে ৪.৫২% জনসংখ্যাৰ অক্ষমতা আছে।

ভাৰতত বিশেষভাৱে সক্ষম লোকসকলে কি কি প্ৰত্যাহ্বানৰ সন্মুখীন হয়?

সীমিত সজাগতাঃ প্ৰথম বাধাটো হ’ল চৰকাৰী আঁচনি আৰু বিশেষভাৱে সক্ষম লোকসকলৰ বাবে উপলব্ধ সুবিধাসমূহৰ বিষয়ে সজাগতাৰ অভাৱ।

সুলভতা আৰু আন্তঃগাঁথনিৰ অভাৱ: বহুতো ৰাজহুৱা স্থান, যেনে বিদ্যালয়, চিকিৎসালয়, পৰিবহণ ব্যৱস্থা, চৰকাৰী কাৰ্যালয় আদি বিশেষভাৱে সক্ষম লোকৰ প্ৰয়োজনীয়তা অনুসৰি ডিজাইন কৰা হোৱা নাই।

শিক্ষা আৰু নিয়োগৰ সীমিত সুবিধা: গ্ৰাম্য অঞ্চলৰ বিশেষভাৱে সক্ষম ব্যক্তিসকলে প্ৰায়ে শিক্ষা আৰু নিয়োগৰ সুযোগৰ সীমিত সুবিধাৰ সন্মুখীন হয়।

সৰ্বাংগীন শিক্ষানুষ্ঠান আৰু বৃত্তিমূলক প্ৰশিক্ষণ কেন্দ্ৰৰ অভাৱে তেওঁলোকৰ প্ৰয়োজনীয় দক্ষতা আহৰণ আৰু কৰ্মশক্তিত অংশগ্ৰহণৰ ক্ষমতাত বাধাৰ সৃষ্টি কৰিব পাৰে।

উন্নয়নমূলক আঁচনিৰ পৰা বাদ দিয়া: কিছুমান উন্নয়নমূলক আঁচনিয়ে অজানিতে বিশেষভাৱে সক্ষম ব্যক্তিক বাদ দিব পাৰে, যাৰ ফলত তেওঁলোকক জটিল পদক্ষেপৰ পৰা বৰ্জন কৰা হ’ব পাৰে।

 এটা উদাহৰণ হ’ল টিকাকৰণ অভিযান যিয়ে বিশেষভাৱে সক্ষম ব্যক্তিসকলৰ সুলভতা আৰু যোগাযোগৰ প্ৰয়োজনীয়তাক লক্ষ্য নকৰে, যেনে ৰেম্প, সাংকেতিক ভাষাৰ দোভাষী বা ব্ৰেইল সামগ্ৰী।

প্ৰতিবন্ধী লোকৰ সবলীকৰণৰ বাবে কি কি পদক্ষেপ লোৱা হৈছে?

স্পাৰ্ক প্ৰকল্প: আই এল অ’ আৰু মহাৰাষ্ট্ৰৰ মহিলা উন্নয়ন নিগমৰ সহযোগত আই এল অ’ আৰু আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় কৃষি উন্নয়ন পুঁজি (আই এফ এ ডি)য়ে স্পাৰ্কিং অক্ষমতা অন্তৰ্ভুক্ত গ্ৰাম্য পৰিৱৰ্তন (স্পাৰ্ক) প্ৰকল্প ৰূপায়ণ কৰিছে।

এই প্ৰকল্পৰ জৰিয়তে বিশেষভাৱে সক্ষম ব্যক্তিসকলক আগস্থান দিয়া হৈছিল, গাঁৱৰ পৰা চিনাক্ত কৰা হৈছিল, আৰু অক্ষমতা অন্তৰ্ভুক্তি সুবিধা প্ৰদানকাৰী (ডি আই এফ) হিচাপে প্ৰশিক্ষণ দিয়া হয়।

দীনদয়াল প্ৰতিবন্ধী পুনৰ্বাসন আঁচনি

ডিডিআৰএছ হৈছে ভাৰত চৰকাৰৰ কেন্দ্ৰীয় খণ্ড আঁচনি যি ১৯৯৯ চনৰ পৰা প্ৰতিবন্ধী ব্যক্তিৰ শিক্ষা আৰু পুনৰ্বাসনৰ বাবে কাম কৰা বেচৰকাৰী সংস্থাসমূহক আৰ্থিক সাহায্য প্ৰদানৰ বাবে কাৰ্যকৰী হৈ আছে।

শেহতীয়াকৈ সামাজিক ন্যায় আৰু সৱলীকৰণ মন্ত্ৰালয়ে ৰাজ্যসমূহক ৭৫খন জিলাত বিশেষভাৱে সক্ষম ব্যক্তিৰ বাবে একক অক্ষমতা আইডি (ইউডিআইডি) আঁচনি ৰূপায়ণ ক্ষিপ্ৰতাৰে কৰিবলৈ কয়।

অক্ষম ব্যক্তিৰ বাবে একক আইডি প্ৰকল্পটো পিডব্লিউডিৰ বাবে ৰাষ্ট্ৰীয় ডাটাবেছ সৃষ্টি কৰাৰ লক্ষ্যৰে ৰূপায়ণ কৰা হৈছে, আৰু প্ৰতিজন প্ৰতিবন্ধী ব্যক্তিক একক অক্ষমতা পৰিচয় পত্ৰ প্ৰদান কৰা হৈছে।

বিশেষভাৱে সক্ষম ব্যক্তিৰ অৱস্থা উন্নত কৰাৰ বাবে কি কি ব্যৱস্থা গ্ৰহণ কৰিব লাগে?

নিয়োগৰ সুযোগ বৃদ্ধি কৰা: বিশেষভাৱে সক্ষম লোকসকলৰ বাবে অধিক চাকৰিৰ সুযোগ সৃষ্টি কৰা, আৰু তেওঁলোকক পৰ্যাপ্ত প্ৰশিক্ষণ, দক্ষতা বিকাশ, আৰু সহায় আগবঢ়োৱাৰ প্ৰয়োজন।

সুলভতা আৰু আন্তঃগাঁথনিৰ উন্নতি: ৰাজহুৱা স্থান, যেনে বিদ্যালয়, চিকিৎসালয়, পৰিবহণ ব্যৱস্থা, চৰকাৰী কাৰ্যালয় আদি বিশেষভাৱে সক্ষম লোকসকলৰ বাবে অধিক সুলভ আৰু ব্যৱহাৰকাৰী অনুকূল কৰি তোলাৰ প্ৰয়োজন আছে।

সজাগতা আৰু সংবেদনশীলতা বৃদ্ধি: বিশেষভাৱে সক্ষম ব্যক্তিসকলৰ অধিকাৰ আৰু সামৰ্থ্যৰ বিষয়ে সজাগতা আৰু সংবেদনশীলতা, আৰু তেওঁলোকক আগুৰি থকা মিথ আৰু ভুল ধাৰণাসমূহৰ বিৰুদ্ধে যুঁজ দিয়াৰ প্ৰয়োজন।

Mains

Q. Does the Rights of Persons with Disabilities Act, 2016 ensure effective mechanism for empowerment and inclusion of the intended beneficiaries in the society? Discuss. (2017)